Cyprian Lachnicki
(1824-1906), kolekcjoner,
artysta amator i długoletni dyrektor warszawskiej szkoły artystycznej o
nazwie Klasa Rysunkowa oraz honorowy dyrektor Muzeum Sztuk Pięknych w
Warszawie (dziś Muzeum Narodowe). Młodość spędził w Petersburgu, gdzie
zajmował się kolekcjonerstwem, amatorskim uprawianiem malarstwa,
pogłębianiem swojej wiedzy o dawnej sztuce i zdobywaniem umiejętności
muzealnika. Po powrocie z Petersburga zamieszkał w Warszawie. Ciesząc
się pełnym zaufaniem carskich władz, otrzymał wiele godności i
stanowisk. Był pomimo to człowiekiem prawym i patriotą, dbał o dobro
szkoły i jej uczniów, od profesorów wymagał
wysokiego poziomu zarówno
nauczania, jak i ich własnej twórczości artystycznej.
Prowadził walkę z
surowymi zarządzeniami władz, mającymi na celu rusyfikację (np. z
prowadzeniem w szkole zajęć w języku rosyjskim). Ponad 30 lat bronił
polskości Klasy Rysunkowej, wykorzystując swoje znajomości i stosując
dyplomatyczne uniki. Odszedł na emeryturę w 1904 r. po 37 latach pracy
w
szkole.
Kolekcja
Cypriana Lachnickiego, którą otrzymało po jego śmierci
Muzeum Sztuk Pięknych na mocy zapisu dokonanego przez kolekcjonera w
1902 r., liczyła 138 obrazów, 83 rysunki, ok. 140 rycin oraz
fotografie
i reprodukcje. W następnych latach Muzeum otrzymało wiele
darów od
innych zbieraczy, niekiedy nawet bogatszych, zarówno
ilościowo, jak i
jakościowo, ale Lachnicki dokonał swojej darowizny najwcześniej,
mówi
się, że stworzył fundament pod zbiory powstającego Muzeum. Wielkie
znaczenie dla historii tej placówki i jej przyszłych
zbiorów miała
klauzula, którą zawierał zapis ofiarodawcy. Dotyczyła budowy
gmachu
przeznaczonego dla zbiorów Muzeum Sztuk Pięknych - w razie,
gdyby w
ciągu dwóch lat po śmierci Lachnickiego nie podjęto decyzji
o jego
budowie, kolekcja miałaby być przekazana na cele dobroczynne. Był to
silny bodziec do podjęcia konstruktywnych działań. Wybrano lokalizację,
powstał Komitet Budowy Muzeum. Jednak dopiero w 1932 roku Muzeum
przeniosło się do nowego gmachu, zaprojektowanego w 1926 roku
przez
architekta Tadeusza Tołwińskiego. W ten oto sposób
honorowy dyrektor Muzeum Sztuk Pięknych (od 1876 do 1904) przyczynił
się swoim darem do otrzymania przez Muzeum własnej siedziby.
Zbiór
rycin pochodzących z kolekcji Cypriana Lachnickiego liczy
ok. 140 prac graficznych, w olbrzymiej większości rytowników
europejskich. Autorami tylko czterech rycin są graficy polscy: Jan
Lewicki, Cyprian Kamil Norwid i Henryk Redlich. Zbiór ten
jest
zróżnicowany pod względem chronologicznym, jakościowym i
tematycznym.
Wśród rycin znajdują się głównie pejzaże, są też
sceny hagiograficzne i
biblijne, portrety, studia portretowe głów, kompozycje
alegoryczne,
marynistyczne, mitologiczne i kilka scenek obyczajowych. Pod względem
techniki graficznej w kolekcji reprezentowane są miedzioryty, akwaforty
(większość z nich w formie dziewiętnastowiecznych odbitek
kaszerowanych), jeden drzeworyt światłocieniowy (chiaroscuro) i
litografie. W kolekcji przeważają ryciny pochodzące z XIX w., zwłaszcza
trzech grafików jest reprezentowanych przez duże zespoły:
Alexander
Calame, Remigius van Haanen i Conrad Grefe. Z XIX w. pochodzi też wiele
rycin ilustracyjnych, przeznaczonych do wydawanych w tym czasie
albumów
reprodukujących
dzieła słynnych mistrzów, takich jak Rafael
Santi, Michał Anioł, Andrea del Sarto czy Guido Reni.
Szczególną chlubą
tego zbioru jest kilkanaście niezwykle cennych rycin pochodzących z 2
połowy XVI i z początku XVII w. - ich autorami są m.in. Dürer,
Caracci,
Goltzius, Raimondi, van Leyden.
Ewa Łomnicka-Żakowska
Najważniejsze dary
Marco Antonio
(Marcantonio) Raimondi (1488-1527-34),Chrystus jako Zbawiciel
Świata
