Miłośnicy grafiki i ich kolekcje w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie

Menu
» Wstęp » Kolekcjonerzy » Galeria » Autorzy » Mapa strony

PREZENTACJA
MULTIMEDIALNA

Stefan Dembiński

Stefan Jacek Dembiński (h. Rawicz) (1887-1972), generał dywizji, kawalerzysta. Był uczestnikiem I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej, w której odznaczył się bohaterstwem w bitwie z konną armią Budionnego pod Komarowem (31 sierpnia 1920), a także żołnierzem II wojny światowej. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku zorganizował grupę „Stryj”, którą dowodził podczas działań osłaniających polskie jednostki przechodzące na Węgry. Na Węgrzech był przedstawicielem Naczelnego Wodza, a następnie, po przedostaniu się do Francji, objął szefostwo departamentu kawalerii w Ministerstwie Spraw Wojskowych (od kwietnia 1940 roku). Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii był szefem gabinetu wojskowego Prezydenta RP (od października 1941 do 1947 roku). Po wojnie pozostał na emigracji i pracował społecznie w wielu organizacjach kombatanckich i zawodowych. Odznaczony krzyżem Virtuti Militari i czterokrotnie Krzyżem Walecznych, był również kawalerem francuskiej Legii Honorowej oraz wielu innych odznaczeń polskich i zagranicznych.

Stefana Dembińskiego wysoko cenili przełożeni i szanowali podwładni. W 1931 roku o przymiotach ówczesnego pułkownika Dembińskiego tak pisał dowódca 2. Dywizji Kawalerii pułkownik Bolesław Wieniawa-Długoszowski: „Od zarania powstania Polski niezmordowanie z odwagą rycerską wobec nieprzyjaciela, z zaparciem siebie i świecąc innym przykładem w wytrwałej żołnierskiej pracy był czynnym w szeregach armii. Odznaczył się przy tem nie tylko jako dzielny dowódca za co został odznaczony krzyżem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych, lecz wielkie zasługi położył koło organizacji jednostek kawalerii. Ta jego praca i osiągnięte w niej wyniki dla Wojska Polskiego są niezmiernie doniosłe”. Wspomniana przez Wieniawę praca na rzecz kawalerii znalazła kontynuację od 1932 roku w działalności Dembińskiego na stanowisku szefa nowo utworzonego departamentu w Ministerstwie Spraw Wojskowych, gdzie był odpowiedzialny za zaopatrzenie armii w konie i doskonalenie ich hodowli. „[...] szukając miejsca w szeregu postaci wśród polskich kawalerzystów, którzy przeszli już do historii, umieszczamy [generała Dembińskiego] bardzo wysoko” – wspominał generał Klemens Rudnicki. „ [...] Był żołnierzem idei [...] Taka bowiem była tradycja rodziny powstańczej, z której pochodził i która w każdym ze zrywów powstańczych dawała Polsce żołnierza. [...] Był kawalerzystą z prawdziwego zdarzenia, a nie tylko takim z czakiem z obrazu Kossaka. On się znał na rzemiośle kawaleryjskim, wojennym i pokojowym [...] i dzięki temu był fachowcem jakich niewielu miała polska kawaleria”.

Przymioty wybitnego oficera, patrioty, wychowawcy i społecznika łączył generał Dembiński z zamiłowaniami artystycznymi i pasją kolekcjonerską. Zebrał ponad dwa tysiące rycin i albumów. Obok arcydzieł, takich jak ryciny Lucasa van Leyden, Cornelisa Corta, Carraccich, Hollara, Bartolozziego, Earloma i grafików szkoły Rubensa, kolekcja zawiera dzieła artystów mniej znanych szerokiej publiczności, lecz stanowiące dowód znawstwa sztuki europejskiej kolekcjonera. Są to m.in. prace o tematyce animalistycznej, mitologicznej, pejzażowej, rodzajowej i portretowej. Tak duży i różnorodny zespół tworzy obraz osiągnięć grafiki europejskiej XVI –XIX wieku, z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych szkół (np. doskonałe mezzotinty angielskie z XVIII wieku), jak i sygnalizuje zainteresowania i upodobania kolekcjonera. Tę przemyślaną i zbudowaną według określonych kryteriów kolekcję generał Stefan Dembiński podarował w 1957 roku do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie i jak dotąd jest to najhojniejszy powojenny dar dla warszawskiego muzeum w zakresie grafiki dawnej.

Joanna A. Tomicka