Józef Pankiewicz (1866-1940)
Katedra Notre Dame w Paryżu, 1903
Akwaforta, sucha igła, papier żeberkowy, 14,2 x 18,8 [22,0 x 30,5]
Sygnatura z prawej strony pod kompozycją ołówkiem: Pankiewicz
Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. Gr.Pol.21743

Twórczość Józefa Pankiewicza w zakresie grafiki artystycznej jest dla historii sztuki polskiej doniosła. Artysta urodził się w Warszawie i tu odbył naukę w Szkole Rysunkowej Wojciecha Gersona. Wyjazd do Paryża, razem z Władysławem Podkowińskim, w 1889 roku miał dla jego twórczości decydujące znaczenie. Pankiewicz stał się jednym z pierwszych polskich artystów traktujących sztuki graficzne na równi z malarstwem czy rysunkiem. Efektem jego wieloletnich prac w zakresie grafiki, głównie w latach 1897-1908, były serie widoków z Polesia, Paryża, miast i portów bretońskich oraz pejzaże i widoki miast włoskich. Ulubionymi technikami artysty były akwaforta i sucha igła, które nierzadko twórczo łączył ze sobą.
Motywy paryskie, często "szkicowane" w plenerze bezpośrednio na płytkach graficznych, ukazują tętniące życiem, malownicze miasto. Widok paryskiej katedry został wybrany do pierwszej polskiej teki graficznej, której inspiratorem i nakładcą był znany kolekcjoner, miłośnik sztuki dalekiego wschodu, inicjator powstania Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików w Krakowie - Feliks Jasieński Manggha. Było to doniosłe przedsięwzięcie, mające zachęcić artystów do wykonywania prac graficznych i ukazać artystyczne wartości zaniedbywanej wówczas dziedziny sztuki. W tej pierwszej tece Stowarzyszenia, w większości znalazły się litografie artystów takich, jak Jan Stanisławski czy Leon Wyczółkowski.

(P.P.C.)

Od stycznia do marca 2006 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie miała miejsce wystawa monograficzna, prezentująca dorobek artystyczny Józefa Pankiewicza. W części ekspozycji poświęconej pracom graficznym ukazano całe oeuvre graficzne artysty. W katalogu wystawy Józef Pankiewicz 1866-1940. Życie i dzieło. Artyście w 140. rocznicę urodzin szczegółowo omówiono twórczość Pankiewicza, w tym także wszystkie znane jego prace graficzne. Wiele rycin Pankiewicza ze zbiorów MNW pochodzi z kolekcji  Leopolda Wellisza, Dominika Witke-Jeżewskiego i Kazimierza Woźnickiego.