Anthony Cardon (1739-1813) według rysunku Richarda Coswaya (1742-1821) Portret Tadeusza Kościuszki, 1798
Miedzioryt punktowany, ruletka, papier żeberkowy z filigranem, 25,8 x 30,4 [27,2 x 34,1]
Sygnatura pod kompozycją z lewej: R. Cosway R. A. delin.t.; z prawej: Anth.y Cardon sculp.t; napis pod kompozycją: GENERAL THADDEUS KOSCIUSZKO
Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. Gr.Pol.15383
Dar Leopolda Méyeta, 20 XII 1915 roku.
Portret ukazuje Tadeusza Kościuszkę leżącego na sofie z obandażowaną
głową. Angielski malarz Richard Cosway sportretował polskiego bohatera
w Londynie w 1797 roku, podobno obserwował go przez dziurkę od klucza.
Kościuszko bowiem zdecydowanie odmawiał zgody na wykonanie swego
wizerunku. Takie ujęcie portretowe cierpiącego bohatera było już
wówczas spopularyzowane przez rycinę Johana Fredrika Martina, który w
Sztokholmie, także w tajemnicy przed naczelnikiem, wykonał szkice, a
następnie, po wyjeździe Kościuszki, rycinę.
Portret Coswaya został wzbogacony o treści symboliczne, takie jak:
leżąca przed bohaterem rogatywka, a także szabla podarowana przez
przedstawicieli angielskiej lewicy parlamentarnej. Wizerunek ten
powielił w miedziorycie Anthony Cardon i opatrzył czterowierszem Anny
Marii Porter: O
Freedom, Valour, Resignation! here Pay to your godlike son, the sacred
tear; | Wave the proud laurel for his suffering brow. | And in a
world's wide pity, steep the boygh.| ("Wolności, Odwago,
Rezygnacjo! | Tu boskiemu synowi waszemu świętej łzy hołd złóżcie; |
Uwijcie laurów wieniec dla cierpiących skroni | A litość świata całego
niech zrosi gałązkę" z: R. Dybowski, Powstanie Kościuszki w powieści
angielskiej, Kraków 1908).
Kościuszko cieszył się w Europie na przełomie XVIII / XIX wieku sławą
obrońcy wolności, stąd jego liczne wizerunki, w tym cierpiącego na
sofie, były spopularyzowane nie tylko w grafice, ale także w wielu
kopiach malarskich.
(P.P.C.)
